Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), 2023 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ni açıkladı. Genel olarak en büyük tehdit “sahte içerik endüstrisi”. Bize özel konu ise 16 kademe gerileyip, 180. ülke arasında 165. sıraya yerleşmiş olmamız.
7/10 KÖTÜ
Bu yıl raporda gazetecilere yönelik muamelede “tatmin edici” bulunan ülkelerin sayısıyla birlikte “çok ciddi” – yani vahim- diye tanımlanan ülke sayısının da artmış olması tuhaf; “büyük düşüşler ve benzeri görülmemiş değişiklikler” diye açıklanıyor. Gazetecilik ortamı “10 ülkeden 7’de kötü, 3’de tatmin edici”.
BU NORMAL OLAMAZ
Yükseliş de düşüş de büyük dalgalanmalara işaret ediyor. Ne olacak; her zaman bu iniş çıkışlar olur demeyelim çünkü istikrarsızlık tuhaf olanı normalleştiriyor. Birçok ülkede bu nedenle saldırganlık artıyor, gazeteci karşıtı sosyal medya atakları yaygın hale geliyor ve gazeteci için gerçek dünyada şiddet kol gezmeye başlıyor. Gazeteciler adeta darp edilesi, sürüklenesi kişiler gibi görülüyor. “Normal” algısı tehlikelerden en büyüğü; alışmayalım!
SAHTECİLİK
Sahte içerik endüstrisi en az şiddet ve onu normalleştirmek kadar tehlikeli. 10 gün sonra gerçekleşecek genel seçimler nedeniyle, başta Türkiye olmak üzere bütün dünyada yaklaşan seçim ortamları bu endüstri yüzünden yaşamlarımız manipülasyonla altüst ediliyor. Ankete katılanların çoğunda, yanıt verenler, ülkelerindeki siyasi sınıfın sıklıkla ya da sistematik olarak büyük çaplı dezenformasyon ya da propaganda kampanyalarına dahil olduklarını bildirmiş.
TÜRKİYE
Türkiye 180 ülke arasında 165. sırada. Geride kalan ülkelerde basın özgürlüğü olmasını şaşkınlıkla karşılarsınız… 16 sıra gerileyerek 165. sıraya düşmesi iktidarın 14 Mayıs’ta seçim öncesinde gazetecilere yönelik zulmünü artırmasına da bağlanıyor.
YAKIN DOST
Rusya bu yıl dokuz sıra gerileyerek 164. sıraya düştü. Bizden bir üstte. Savaşa rağmen Ukrayna 27 basamak yükselerek 79. sıraya çıktı. Brezilya’nın 18 basamak yükselerek 92. sıraya yerleşmesinin arkasındaki rüzgar büyük ölçüde aşırı sağcı Jair Bolsonaro’nun görevden ayrılmasıyla ilişkilendiriliyor.
BREXIT
İngilizler (26. sırada) geçen yıla göre 2 puan düşüşlerini hayretle karşılamışlar. Puanının “çoğulculuk eksikliği” ve “kısıtlayıcı bir siyasi iklim” nedeniyle düştüğünü anlıyoruz. İskoçlar daha özgür, demokratik. ABD’nin üç sıra gerileyerek 45. sıraya düşmesinde ekonomik ve hukuki sorunların etkili olduğunu görüyoruz. Baskı ve medyada yaygın kapanma ve işten çıkarmalar etkili.
BÖLGESEL
Bölgesel olarak, bakınca Kuzey Afrika ve Orta Doğu bölgesinde hiçbir ülke “tatmin edici” veya “daha iyi” etiketi almadı; yarıdan fazlası “çok ciddi” olarak değerlendirildi. Amerika kıtasında artık “iyi” olarak değerlendirilen ülke kalmadı; Twitter’ın sahibi Elon Musk’tan da kısaca bahsedilerek, değişken teknoloji baronu “bilgiye keyfi, ödemeye dayalı bir yaklaşımı en uç noktaya taşımakla ve algoritmaların gazetecilik için bataklık olduğunu göstermekle” suçlanıyor.
